تبادل لینک هوشمند 
آمار
وب سایت:
تضعیف و تغییر جایگاه اجتماعی مداحی
به گفته والتر بنیامین باز تولید و تکثیر اثر هنری به واسطه فناوری‌های رسانه‌ای، موجب کاهش ارزش آیینی آن به کارکرد نمایشی شده و اصالت آن اثر را نزول می‌دهد (مهدی‌زاده، ۱۳۸۹).
محیط و بستر مواجهه با آثار هنری یا رسانه‌ای، عاملی مهم بر ایجاد یا تغییر تاثیر هدایت یا ضلالت آن محتوا بر مخاطب است. به طور مثال خواندن یک بیت عرفانی در مجلس وعظ و یا خواندن همان بیت در مجلس معصیت دو گونه برداشت و اثر متفاوت بر مخاطب ایجاد می‌کند. بنابراین مجلس، وضعیت، فضا و بستر عرضه هنر(مداحی) و محتوای رسانه‌ای نیز باید مورد توجه قرار گیرد(خامنه‌ای، ۱۳۹۸، ۴۵۳ و ۲۶۹). چنانچه رهبر انقلاب در درس خارج غنا خود می‌فرمایند: «اگر فضا، فضای دینی است، فضای معنوی است، فضای گناه نیست، این آواز در آنجا لهوی نخواهد بود، فلایکون محرما، اما اگر فضا، فضای غیر دینی است، فضای لاابالیگری است، فضای فسق و فجور است، آنگاه این فضا تاثیر می‌گذارد در اینکه این آواز لهوی باشد(خامنه‌ای، ۱۳۹۸، ۲۶۹)
مداحی استودیویی، یک قطعه آواز همراه با موسیقی است
قطعات مرکب از مداحی در بستر نواختن آلات موسیقی، شاید در ظاهر مرکب از دو جز موسیقی و مداحی باشد، اما مواجهه عرف با آنها، به عنوان «یک» قطعه آواز همراه با موسیقی است که کارکرد آن را متفاوت از قبل می‌کند، چرا که با ترکیب مداحی با موسیقی، مضامین اشعار و کلام مادحین، در فضا، جو و بستر صوت آلات موسیقی در نزد مخاطب تفسیر و معنا می‌شود که تابع قواعد دنیای موسیقی است و عرف این پدید جدید را به عنوان یک قطعه آواز همراه با موسیقی به حساب می‌آورد و نه مداحی سنتی.
مداحی استودیویی، جایگاه مداح را در عرف، آوازخوان می‌کند
همچنین این قطعات موجب می‌شود در نزد عرف، جایگاه مقدس و اثرگذار مداح در تربیت اجتماعی در حد یک آوازخوان تنزل یابد. این در حالی است که متون و آیین مقدس باید خود اصل قرار گرفته و به واسطه فضایی خارج اصل خود مورد تفسیر قرار نگیرند و همچنین خوانندگان متون مقدس نظیر قرّا و مادحین، نباید کاری انجام دهند که موجب کاهش شأن مقدس اجتماعی آنان و به تبع کاهش اثرگذاری آنان در تربیت معنوی اجتماعی شود.
تولید و ترویج این قطعات جدید، موجب می‌شود شأن مقدس مداحی در حد آوازخوانی و مداح در حد آوازخوان در نزد عرف تنزل و به تبع اثرگذاری آنان نیز در تربیت معنوی جامعه کاهش باید. این کاهش شأن و اثرگذاری اجتماعی شعائر، مخالف با «تعظیم شعائر» است. تقدس زدایی و تضعیف شأن اجتماعی مداحی و جایگاه اثرگذار مداح، موجب تضعیف اثرگذاری رسانه مهم تشیع در تربیت معنوی جامعه و موجب تضعیف عزاداری سنتی مورد تایید ائمه اطهار(ع) و متشرعه می‌شود. از این رو با توجه به روایت «باب یوهن به الحق» (روایت امام صادق(ع) در تحف العقول)، تولید و پخش این قطعات مرکب، از آنجا که موجب تضعیف شأن اجتماعی و کاهش اثرگذاری معنوی شعائر دینی می‌شود، جایز نیست.
ضرورت حفظ محیط مداحی و جایگاه مقدس مداحی از منظر رهبری
رهبر معظم انقلاب در دیدار با مادحین در خصوص حفظ محیط مداحی و جایگاه مقدس مداحی می‌فرمایند: «در محیط‌های مراسم مذهبی، مراقب باشید هیچ کاری که از حدود ضوابط شرع ممکن است بیرون برود، رخ ندهد؛ این را مراقبت کنید. محیط مدّاحی و خوانندگی دینی، یک محیط پاک و مطهّری است؛ نگذاریم آلودگی‌هایی که متأسّفانه در دنیای هنر در بین مردمان بی‌قید و بی‌مبالات رواج پیدا کرده است، به محیط هنر اسلامی و مذهبی در محیط های مذهبی رسوخ کند و نفوذ کند؛ این را مراقب باشید. محیط، محیط پاکیزه، طیّب، طاهر، [همراه با] عفّت؛ این‌جور محیطی باید باشد محیطی که ما در آنجا معارف اسلامی را میخواهیم با زبان شعر بیان کنیم.» ۱۳۹۳/۱/۳۱
ترویج موسیقی با هنر مداحی
تاثیرات برخاسته از مواجهه مخاطب با پدیده هنری یا محتوای رسانه‌ای، گاهی به صورت مستقیم و فوری ایجاد نمی‌شود، بلکه در طول زمان دارای تاثیرات انباشتی است. از این رو باید به تاثیرگذاری این پدیده‌ها در طول زمان توجه کرد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اینکه اصل تعلیم موسیقی را بلا اشکال می‌دانند، اما ترویج آن را با اهداف عالیه نظام اسلامی در تعارض می‌دانند از این‌رو ایشان ترویج موسیقی با اقداماتی نظیر برگزاری نمایشگاه و گسترش آموزشگاه‌ها را به حکم ثانوی حرام دانسته و جایز نمی‌دانند، چرا که در زمان حاضر بخش لهوی موسیقی حرام بر حلال آن غلبه دارد (خامنه‌ای، ۱۳۸۸، ۴۸۸-۴۸۹). در زمان صادقین (علیهماالسلام) نیز کثرت روایات منع از غنا و آوازه‌خوانی به علت آن بوده که در زمان ایشان، جامعه اسلامی به سبب مجاورت با دنیای غرب و ترویج موسیقی حرام از طرف خلفای عباسی، در معرض انحراف اجتماعی بوده و ائمه اطهار(ع) تلاش می‌کردند تا از انحراف فرهنگی جامعه در این زمینه جلوگیری کنند.
با توجه به این حکم، هر کاری که موجب ترویج موسیقی در جامعه شود، نظیر همراه سازی هنر مداحی با آلات موسیقی، جائز نیست، چرا که ترکیب مداحی با آلات موسیقی، خواسته یا ناخواسته موجب شیوع و ترویج موسیقی می‌شود. این پدیده علاوه بر خروج مداحی از مسیر سنتی آن، می‌تواند موجب ترویج و عادی‌سازی موسیقی در میان آحاد جامعه خصوصاً جوانان مومن شود.
کلام آخر
باید دانست بسیاری از تغییرات فرهنگی، تغییراتی آهسته و تدریجی هستند. شاید بنا نهادن برخی از امور در ابتدا موجب ایجاد انحراف کمی از خطوط شریعت گردد، اما به مرور این زاویه انحراف بیشتر شده و مسیر اصلاح سخت‌تر می‌شود، از این رو، دین اسلام با صراحت در برابر آغاز و شیوع انحرافات می ایستد و همگان را از این کار نهی می کند. براساس روایت نبوی، اگر فردی، با انجام و ترویج فعل حرامی آن را به سنت اجتماعی تبدیل کند، نه تنها وزر گناه خود بلکه وزر گناه ادامه دهندگان این مسیر نیز تا ابد به حساب بنیان‌گذاران و ترویج دهندگان آن نوشته خواهد شد.
استفاده از آلات موسیقی در محیط هیأت‌ها و یا تولید قطعات صوتی تصویری مرکب از مداحی و آلات موسیقی حتی به صورت زمینه کم رنگ، شاید در ابتدا انحراف کمی به نظر آید اما می‌تواند آغازگر انحراف بزرگتر شود که ترویج دهندگان امروزی آن باید در پیشگاه خداوند حجت موجهی داشته باشند.
در پایان یادآوری این نکته ضروری است که نباید صرف اینکه تولید آثار مرکب از مداحی و نواختن آلات موسیقی مورد پسند و علاقه مخاطبین است، حکم به ضرورت تولید این قطعات داد. گاهی منشأ ضرورت تولید آثار متنوع هنری و رسانه‌ای، پاسخ‌گویی به نیازهای جدید عرف و اقتضائات جامعه است، اما گاهی منشا این ضرورت سازی، پاسخ‌گویی به امیال درونی انسان و تغییر عرف امروز جامعه اسلامی است. از این رو باید بین ضرورت برساخته و ضروت خود ساخته تفاوت قائل بود.
تولید آثار هنری از مجالس اهل‌بیت(ع)، تنها اگر در چارچوب وحریم فقه اسلامی باشد، موجب کسب رضایت الهی و حفاظت این میراث گران بها از امیال انسانی و انتقال سالم این امانت به نسل های آینده می‌شود.
منبع: فارس
نظرات شما عزیزان:
